ศิลา พูลเกษม คุณศิลา ช่างทอวัย 57 ปี แห่งชุมชนมอญบ้านม่วง ตำบลบ้านม่วง อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี เป็นบุตรสาวคนที่สองของยายล้วน มีประสบการณ์ในการทอผ้ามากกว่า 13 ปี ทอผ้าพื้นบ้าน ผ้าโสร่ง ผ้าขาวม้า ผ้าซิ่น  ได้สวยงาม

วิถีการถักทอผ้าของป้าศิลา

ป้าศิลาเล่าว่า ตอนอายุ 13 – 14 ปี แอบขโมยแม่ทอผ้า อยากเป็นตามประสาเด็ก แอบทอตอนแม่เผลอ พอทอเป็นแม่ก็ให้ทอ ป้าเล่าว่า “แอบขโมยทอผ้าบนกี่ของตอนที่แม่เผลอ ตอนนั่นก็เป็นเด็กนะ บางครั้งทอไปด้ายก็ขาด แม่ดุ แต่ก็ยังแอบ พอเริ่มเป็นแม่ก็ให้ทอ”  หลังจากนั้นก็หยุดทอเพราะไปทำงานที่กรุงเทพฯ จากนั้นปี 2519 ก็กลับมามีครอบครัวที่บ้านม่วง ทำนากับสามีไม่ได้ทอผ้า พอปี 2546 มีการตั้งศูนย์ ก็ไปทอผ้าอีกครั้งที่ศูนย์ฯ ก็ยังไม่เริ่มทออย่างจริงจัง ไปฝึกทอกับเพื่อนๆ จนกระทั่งปี 2548 จึงเริ่มทอเป็นอาชีพเสริมเมื่อว่างจากการทำนา  ป้าศิลาเล่าว่า “ตอนนี้ทอผ้าแก้เหงา ทอแล้วเพลินดี มีความสุข ชอบทอผ้าด้วยด้ายยืนสีขาวกับสีบายเย็นมาก จะเปลี่ยนด้ายยืนต่อเมื่อลูกค้าสั่งเท่านั้น”

ส่งต่อความรู้การทอผ้าสู่ลูกสาว

ป้าศิลาถ่ายทอดภูมิปัญญาการทอผ้าในวิถีมอญบานม่วงสู่ลูกสาวคนโต ปัจจุบันใช้กี่ทอผ้าหลังเดียวกับลูกสาว ซึ่งก็ คือ กี่เดียวทอทั้งแม่และลูกสาว จากเหตุ 1) แม่ทอบ้างไม่ทอบ้าง 2) ถ้าต่างคนต่างทำต้องตั้งกี่ 2 กี่ เกะกะบ้าน ส่วนรายได้แบ่งกัน ป้าเล่าว่า “สอนทอผ้าลูกสาวคนโตเขามีงานประจำทำ บ้านเราหลังไม่ใหญ่ เลยใช้กี่หลังเดียวกัน ถ้าตั้งกี่สองหลังจะเกกะบ้าน ทอด้วยกัน พอเสร็จขายได้ก็แบ่ง รายได้ส่วนของป้าจะเอาไว้ทำบุญ บ้านเราไปทำบุญทุกวันพระ”  นี่คือเส้นทางการทอผ้าของป้าศิลาที่เป็นช่างทอคนหนึ่งของมอญบ้านม่วงซึ่งเป็นเรื่องราวแห่งความสุขบนวิถีการถักทอผืนผ้า

บุญทัน   บัวเอี่ยม ป้าบุญทันมีประสบการณ์ในการทอผ้ามากกว่า  ทำงาน  40  ปี  ทอผ้าด้วยกี่โบราณ  ทอผ้าโสร่ง  ผ้าขาวม้า  ผ้าซิ่น

ประเด็น

• แม่สามีสอนให้ทอผ้า ชอบศิลปะบนผืนผ้า  จึงทอผ้าเป็นในเวลาไม่นาน
• ช่วงแรกทำนาเป็นอาชีพหลัก  ทอผ้าเป็นอาชีพเสริม ปัจจุบันทอผ้าเป็นอาชีพหลัก
• ชอบทอผ้าขาวม้า โสร่งสีบานเย็น
• ทอผ้าด้วยความรับผิดชอบ (สามีเสียชีวิตจึงต้องรับผิดชอบครอบครัวแต่เพียงผู้เดียว – ทอผ้าเลี้ยงลูก หลาน เหลน)